"Als wetenschappelijk onderzoek ons niet bereikt, hoe kunnen we er dan iets van leren?"

Kunstenaars stellen vragen en creëren bewustzijn

"Om te beginnen", zegt Thijs Biersteker, "ben ik geen ontwerper. Ik ben kunstenaar. Volgens mij is het belangrijkste verschil tussen die twee dat kunstenaars vragen stellen en bewustzijn creëren, terwijl ontwerpers over het algemeen werken aan oplossingen en de vorming van een beeld van de toekomst. Ik voelde me vereerd toen ik voor een Dutch Design Award werd gescout en genomineerd, en de categorie waarin mijn werk werd geplaatst, spreekt me aan. Het voelt een beetje vreemd, maar op een goede manier. Er zit van alles wat in. Ik zou het eigenlijk fantastisch vinden als er nog meer [digitale] kunstenaars aan Dutch Design Week mee zouden doen. Wij werken met belangrijke onderwerpen en maken die toegankelijk."

Pollutive Ends

Al het werk van Thijs heeft te maken met milieuproblematiek en klimaatverandering. Pollutive Ends is daar een uitstekend voorbeeld van. De interactieve installatie visualiseert de impact die één enkele weggegooide sigarettenpeuk heeft op het milieu. Daarvoor pompt hij een vies uitziende vloeistof, gemaakt van echte sigarettenpeuken en inkt, door een verstrengelde massa transparante buizen. De installatie reageert op het aantal mensen in de ruimte; als het drukker wordt, wordt er meer vloeistof door het systeem gepompt.

Op 'feitensafari'

Het werk van Thijs is meestal gebaseerd op feiten die hij tegenkomt in wetenschappelijke artikelen of wetenschappelijke tijdschriften zoals Nature. Hij geeft ook les aan de TU Delft en is onderzoekspartner aan de VU in Amsterdam. "Daar is ook veel kennis die ik kan gebruiken", zegt hij.

Hij beschrijft zijn onderzoek als een 'feitensafari'. Hij hoopt altijd dat hij een pareltje informatie vindt dat hij op een doeltreffende manier kan visualiseren. Meestal is de volgende stap een samenwerking met wetenschappers om het idee verder uit te werken en te onderzoeken hoe hij iets iconisch kan creëren. "Ik beschouw mijn werk als het vertalen van feiten in gevoel, het verbinden van gegevens aan emoties, het tot de verbeelding spreken", zegt hij. "De meeste mensen raken murw van cijfers, dus ik probeer een manier te vinden om ze visueel aantrekkelijk te maken."

De natuur een stem geven

Voice of Nature is een ander opvallend voorbeeld van zijn werk . "Een boom vormt ieder jaar een nieuwe groeiring en de dikte daarvan zegt iets over de klimaatomstandigheden tijdens dat jaar", zegt Thijs. "Zo kwam ik op het idee om iedere seconde een nieuwe groeiring te produceren die gebaseerd is op de omgevingscondities van dat moment."

Thijs en zijn team - hij werkt meestal samen met wetenschappers, ingenieurs, programmeurs en andere experts - gebruikten 12 sensoren en 1600 datapunten en een 30 meter hoog projectiescherm verbonden aan een boom in de Chinese stad Chengdu. Als bijvoorbeeld de CO2-uitstoot in de omgeving van de boom toenam omdat er verkeer voorbij reed, veranderden de groeiringen. Zo wordt het mogelijk om het effect in realtime te visualiseren.

"Je kon het effect van de vervuiling tenietdoen en de boom kalmeren door hem aan te raken", zegt hij. "Dat is een belangrijk element, want het laat mensen zien dat hun acties, zelfs als die maar klein zijn, verschil maken. Het is in wezen hetzelfde als wat we met Pollutive Ends doen: laten zien hoe menselijk gedrag de natuur beïnvloedt. Het kan heel confronterend zijn om dingen op deze manier te visualiseren, maar dat is precies wat ik wil."

Technologie als verf

Het dynamische aspect van de installaties van Thijs wordt altijd mogelijk gemaakt door een bepaalde technologie, maar hij benadrukt dat hij niet aan één bepaalde soort technologie vastzit. "Ik kies de technologie die het beste past bij de boodschap die ik wil overbrengen en die mensen echt bij mijn werk betrekt", zegt hij. "In die zin is de technologie mijn verf. Het kan gaan om het creëren van datastromen om bomen te laten 'praten' of het gebruik van sensoren om het aantal mensen in een ruimte te registreren. Dit soort hybride werkelijkheden zijn middelen waar ik mee kan spelen."

"We hebben net een kunstwerk in het NXT museum gecreëerd, Econtinuum, dat algoritmes gebruikt om weer te geven hoe bomen via hun wortels met elkaar communiceren. De bijbehorende soundscape wordt met behulp van AI tot stand gebracht." Econtinuum bewaakt, net als echte bomen, verschillende parameters in de ruimte, waaronder de vochtigheid, luchtdruk, temperatuur en het zuurstofniveau.

Kunst die constant evolueert en altijd uniek is

"Wij stellen de parameters in en vervolgens blijft de installatie ons steeds weer verbazen", zegt hij. "Dat kan dankzij adapted reality-technologieën. Dat maakt het voor mij zo interessant. Het is geen herhalend patroon; alles wat je ziet, is uniek. Ik kwam een keer terug nadat ik de installatie twee dagen niet had gezien en kon mijn ogen niet geloven. Er was iemand bezig geweest met het lijmen van vloerbedekking en dat had zo'n grote invloed op de luchtkwaliteit gehad dat de installatie er totaal anders uitzag. Geweldig. Het komt er op neer dat ik nooit weet hoe de installatie eruit zal zien als ik hem weer te zien krijg."

Een ander centraal thema in het werk van Thijs is duurzaamheid. "De 'wortels' van Econtinuum zijn van gerecyclede flessen gemaakt", zegt hij. "De slangen in Pollutive Ends werden in ziekenhuizen gebruikt voor infusen. Bij iedere installatie die we bouwen, zit een materiaalpaspoort, zodat toekomstige generaties weten hoe ze gerecycled kunnen worden."

De kloof helpen overbruggen

Hoewel zijn werk in eerste instantie voor het fysieke domein is gemaakt, werkt het ook goed online. "Onze video's zijn in Duitsland bijna 90 miljoen keer bekeken", zegt hij. "Dat is fantastisch, want we willen dat onze boodschap zo veel mogelijk mensen bereikt. Ik heb een uitdrukking: "Als wetenschappelijk onderzoek ons niet bereikt, hoe kunnen we er dan iets van leren?" Ik denk dat de manier waarop wij informatie visualiseren impact kan hebben. Er is een enorme kloof tussen de verzamelde gegevens en in hoeverre mensen ernaar handelen. Ik hoop dat ik kan helpen die kloof te overbruggen."