De voordelen van samenwerken

Uitgaan van mogelijkheden in plaats van problemen

Eén van de samenwerkingen die te zien was tijdens DDW20 was SUNSEEKER, een straatverlichtingsonderzoek waarbij ontwerpstudio VANTOT samenwerkte met verschillende partners, waaronder Solliance. Soliance is een bedrijf dat onderzoek doet naar de 'next generation' dunne-filmzonnecellen.

"In grote lijnen hebben we twee belangrijke lessen geleerd door samen te werken met ontwerpers als VANTOT", zegt Niels van Loon van Solliance. "De eerste was hoe je naar technologie kunt kijken vanuit een perspectief van mogelijkheden en openheid. Als onderzoekers en ingenieurs hebben we de neiging om gefixeerd te raken door alle problemen die overwonnen moeten worden, maar in dit project hebben we gekeken naar wat er wél mogelijk was. Wat fantastisch was. Ten tweede hebben we geleerd om ons product meer te waarderen en het potentieel ervan in te zien."
 
"Omdat we een bedrijf zijn dat zich baseert op onderzoek, ontwikkelen we zelden echte eindproducten voor eindgebruikers", voegt hij eraan toe. "Samenwerken met ontwerpers bracht hier verandering in. Mijn R&D-collega's moesten bijvoorbeeld wennen aan het feit dat onze zonnepanelen daadwerkelijk in een product verwerkt zouden worden en er dus zowel goed als betrouwbaar uit moesten zien. Dit klinkt misschien heel vanzelfsprekend, maar voor mensen zoals wij, die met conceptuele en experimentele wetenschap werken, is dit een gamechanger!"

Nieuwe perspectieven

Een ander voorbeeld was de studio van Alissa + Nienke die het concept Fringes & Floats ontwikkelde in samenwerking met EE Exclusives. EE Exclusives maakt hoogwaardige jacquardweefsels voor unieke wandbekledingen, (couture)mode, interieur en onafhankelijke kunstprojecten.

"Het samenwerken met ontwerpers zoals wij helpt bedrijven om de zaken vanuit nieuwe perspectieven bekijken", zegt Nienke Bongers van Alissa + Nienke. "We ontwerpen altijd specifiek met mensen in gedachten en werken vanuit 'denken door te maken'. Dit leidt vaak tot onverwachte nieuwe uitkomsten die verder gaan dan wat in eerste instantie voor de hand ligt". Voor Fringes & Floats resulteerde deze aanpak in een collectie opvallend geweven textiel voor wandbekleding, kamerschermen en akoestische wandkleden die begin 2021 op de markt komt.

"In onze ogen hebben we in dit project vooral veel geleerd over weven", vervolgt ze. "Het betekent dat materiaal draad voor draad gecreëerd wordt, wat een manier van denken vereist die we niet gewend zijn. Het was ook geweldig om met EE Exclusives te werken. Hun vakmanschap en hightech machines boden zo veel nieuwe mogelijkheden."

'Als een kind in een snoepwinkel'

Ontwerper Rick Tegelaar had een soortgelijke ervaring tijdens zijn samenwerking met Low and Bonar, een bedrijf dat technische materialen maakt. "Samen met Arno Geesinkvan Kraft Architecten heb ik een project opgezet om fundamenteel onderzoek te doen naar een van de materialen van Low en Bonar", zegt hij. "We werden niet beperkt door businessmodellen of businesscases, dus we konden er met een open blik ingaan. Dan kom je tot nieuwe mogelijkheden."

Nadat zij een eenvoudige garenprinter hackten, ontwikkelden Rick en Arno een nieuwe manier om garen op stof te printen. Wat het mogelijk maakte om verbindingen, versterkingen, oogjes en andere elementen toe te voegen aan het materiaal. Het is zeer waarschijnlijk dat dit in de toekomst een productietechniek zal worden.

"Voor Low en Bonar was het een eyeopener om deze nieuwe mogelijkheden voor een bestaand materiaal te ontdekken", zegt Rick. "Maar het ging niet alleen om de resultaten. Ik denk dat we het bedrijf nieuwe energie en enthousiasme hebben gegeven en hen hebben geholpen om weer verliefd te worden op hun processen. Vanuit mijn perspectief was het fascinerend om te werken met machines, processen en materialen waar ik normaal gesproken geen toegang toe zou hebben. Ik was als een kind in een snoepwinkel. En er was een heel team van technici en ingenieurs dat me hielp om mijn ideeën te realiseren. Ik heb veel geleerd en vooral veel plezier gehad."

Een 'Van buiten naar binnen'-benadering

Iemand met veel ervaring in het samenbrengen van ontwerpers en bedrijven is Dries van Wagenberg van What if Lab, een programma van Dutch Design Foundation. "Wat we vaak zien is dat bedrijven tegen problemen oplopen die niet kunnen worden opgelost door hun huidige manier van denken", zegt hij. "Door ontwerpers te betrekken bij het proces, introduceren we een 'van buiten naar binnen'-benadering. In veel gevallen werken deze organisaties voor het eerst samen met ontwerpers, daarom helpen we ze om de juiste partners te vinden. Ze maken kennis met verschillende studio's voordat ze een definitieve keuze maken."

Dries ziet ook voordelen voor de ontwerpers die meedoen. "Samenwerking helpt ontwerpers, omdat het hun inspanningen een focus geeft. Ze kunnen zich richten op de echte wereld, in plaats van alleen maar te ontwerpen vanuit een idealistisch standpunt. Ze zijn aanzienlijk zichtbaarder wanneer ze samenwerken met een bedrijf dan wanneer ze alleen werken, wat op zijn beurt de kans vergroot dat ze impact hebben".

Volledig 'circulaire' treinstations

Een recent voorbeeld van een samenwerking die tot stand is gebracht door What if Lab is een project waarbij het Nederlandse spoorweginfrastructuurbedrijf ProRail betrokken is. "Onze ambitie is om in 2050 volledig 'circulaire' stations te hebben", zegt Astrid Bunt, directeur Stations van ProRail. "ProRail heeft ons gevraagd hen te helpen met deze uitdaging", zegt Dries. "Normaal gesproken werken ze samen met grote architecten- en ingenieursbureaus, maar het nadeel van deze partners is dat ze alle regels kennen. Ze weten niet hoe ze bestaande patronen moeten doorbreken. Ontwerpers daarentegen kunnen nieuwe inzichten brengen."

Met hulp van What if Lab selecteerde ProRail vier ontwerpbureaus om deel te nemen aan verkennende projecten. Zo onderzocht Bygg Architecture & Design de sociale kant van circulariteit. In een van de concepten is op de stations een circulaire ambassadeur aanwezig, die door middel van dialoog met de reizigers de lokale problematiek in kaart brengt en aanpakt. Een testversie hiervan zal op een station in Nederland worden geïmplementeerd.

Geen toverformule

"Het is belangrijk om op te merken dat What if Lab slechts de juiste partijen bij elkaar brengt en daarmee een raamwerk creëert, zodat een project kan worden gerealiseerd dat verder gaat dan het oorspronkelijke idee", zegt Dries. "De samenwerking tussen ontwerpers en bedrijven is geen toverformule. Het is voor beide partijen hard werken. Maar wij denken dat het wel een aanpak is waar beide kanten overduidelijk voordeel uit kunnen halen."