Ambacht en vernieuwing gaan hand in hand

Hoe ziet de ambachtsman anno 2018 eruit? Gaan traditie en oude technieken samen met innovatie? Diverse ontwerpers wijden hun studio en onderzoek aan het verdiepen van de beschikbare kennis rondom ambacht. Op deze manier blijven ambachten en processen intact. Ook is er een voortdurende zoektocht naar hoe technieken te vernieuwen zijn. Wat kunnen we met de huidige materiaalontwikkelingen? En wat als we ambacht nu combineren met digitalisering? Lokale materialen, de verbinding van analoge en digitale technieken en internationale kennisuitwisseling voeren de boventoon. Modernisering is te vinden in zowel het aanpassen van het proces, het materiaal en de vormgeving. Het behoud van ambacht gaat daarom hand in hand met vernieuwing.    

Analoog versus digitaal

In de expositie How&Wow van Crafts Council Nederland zagen we een duidelijke samensmelting van traditionele methoden en moderne toepassingen. In een werkplaats kon de bezoeker ervaren hoe ontwerpers en ook vluchtelingen aan de slag gingen met afval, nieuwe kunststoffen en natuurlijke garen. Nieuw en oud gecombineerd met als resultaat kleurrijke en indrukwekkende patronen die menig bezoeker deed verwonderen. In deze werkplaats setting kon je op een laagdrempelige manier kennismaken met de makers en kreeg je inzicht in de moderne ambachtsman. Een expositie die bewijst dat ambacht en innovatie wel degelijk samengaan.

Het ontwerpersduo Mireille Burger & Rudi Boiten van Studio Plott heeft weer een andere benadering van ambacht. Zij combineren analoge en digitale technieken om tot een breed scala aan tapijten te komen. Hun collectie Crossing Lines bestaat uit een samenspel tussen geometrische vormen en innovatieve materialen. De modern ogende collectie verwijst qua esthetiek naar traditionele technieken zoals breien, naaien en weven, maar wordt in plaats daarvan verworven door 3D-printen. De uiteenlopende gekleurde patronen hebben allemaal een open structuur. Hierdoor ontstaat een speels dialoog tussen het kleed en de ondergrond. Het experiment naar nieuwe methoden waarbij ze nieuwe textielbindingen ontwikkelen vormt de leidraad in het werk van Studio Plott.

Internationale kennisuitwisseling

De gerenommeerde porselein fabrikant Arita liet voor de derde keer tijdens Dutch Design Week het resultaat zien van zes internationale samenwerkingen in de expositie Behind the Shiny Glazing. De ontwerpers afkomstig uit België, China, Nederland en Griekenland brachten drie maanden door tijdens een residentie in het gelijknamige district Arita, Japan. Tijdens deze residentie verdiepten ze zich in alle facetten van het maken van porselein. Vier rollen zijn te onderscheiden in het proces: de klei-maker, de mallenmaker, de maker van het ongebakken porselein en tot slot degene die het porselein bakt, glazuurt en schildert. De ontwerpers maakten kennis met alle aspecten ervan. Anderzijds werden de ambachtslieden verrast door de nieuwe invalshoeken die de vragen van de ontwerpers opriepen. Op deze manier ontstaat een verrijking aan beide zijden. Dit jaar lag de focus op het presenteren van het proces achter de keramiek.

Ook Sander Wassink ging de grens over. In de presentatie Tè sī wéi kè onderzoekt hij de implicaties van globalisering voor de ontwerper en de ambachtsman. Alle producten zijn afkomstig of gemaakt in China. Wat betekent dit voor de lokale ambacht? Hoe groot is dit effect dat we importeren en exporteren over de hele wereld? Hij creëerde een esthetische installatie in de kleur rood. Hiermee ontstond een bijna religieus, mythisch effect.

Lokale materialen

De Finse ontwerper Antrei Hartikainen heeft een verfijnde manier van houtbewerken. Hij is een goed voorbeeld van een ontwerper die oude technieken eert en in stand houdt. In plaats van te zoeken naar vernieuwde combinaties zoekt hij de innovatie in de vormgeving zelf. Een eigentijdse handtekening waarbij inspiratie afkomstig is uit de natuur, de seizoenen en het schaduwspel vormen de basis. De expositie OBSERVE in het VEEM creëerde een sfeer waarbij de bezoeker enerzijds zowel toeschouwer was van verschillende houtbewerkingen en het proces en anderzijds consument kon zijn van eigentijdse meubels.

Een andere ontwerper die met een lokaal product aan de slag ging is de Portugese ontwerper Brimet Silva. Silva zette het lokale product kurk in een nieuw daglicht. In het project Co-RK system bewerkt hij een natuurlijk materiaal op een innovatieve manier en past hij computational-generated-design toe. Het resultaat is door algoritmen geproduceerde interieuroplossingen variërend van kamerschermen tot aan lampen en van wandtoepassingen tot installaties. De basis grondstof voor zijn projecten, kurk, wordt op een duurzame manier geoogst: elke negen jaar. Een mooie bijkomstigheid is dat de kurkeik langer leeft door dit proces. Een kurkeik leeft zelfs gemiddeld 120 jaar langer indien de bast wordt geschild. Silva bedacht een manier om dit materiaal dat normaal gesproken toegepast wordt in grotere oppervlakken, nu om te zetten naar een draad.

Binnen de deelnemers die zich in het domein van het ambacht bevinden zien we zowel het behoud van oude technieken als het ontwikkelen van nieuwe variaties terug. Echter ontstaat er in alle gevallen innovatie door dan wel de eigentijdse vormgeving dan wel innovatieve materialen en technieken.